KANUN

                                                   KANUN

Ortadoğu ülkelerinde ve özellikle Türkiye’de orkestraların vazgeçilmezi olan, telli çalgılar grubunda yer alan, hoş bir sese ve tını’ya sahip enstrümandır. Tarihe bakıldığında Kanun’dan daha hoş seslere sahip telli çalgılar mevcuttur. Özellikle Mısır Uygarlığı ve Sümerliler bu isimler arasında yer almaktadır. Rivayet’e göre; Ünlü bilgin Farabi’nin telli çalgılardan yola çıkarak Kanun’u ortaya çıkardığı söylenmektedir.
Farabi’den sonra yaygın olarak Araplar tarafından kullanılan Kanun, Santur ve Klavsen ile aynı grup içerisinde yer alır diğer bir tabirle akraba olarak bilinir. Ülkelere göre ve müzik seçimlerine göre Kanunlarda değişen tek şey tel sayısıdır, bu da tını’yı ya da tonlamaları hiçbir şekilde etkilemez yalnızca müzisyen’e daha fazla seçenek sunmaktadır. Dik ve yamuk bir gövdeye sahip olan bu enstrüman ahşap olarak üretilmektedir. Dik kenara bitişik üzeri özel bir deri ile kaplanmış daha doğrusu gerilmiş bir bölüme sahiptir. Teller gerilerek eğik kenardaki burgulara bağlanır, bu burgular telli enstrümanların genelinde mevcuttur ve akord işlemi bu bölgelerden yapılmaktadır. Tellerin boyu yamuk bir gövdeye sahip olan Kanun’da kısa ve uzun olarak şekillenir bu da tını konusunda farklılıklar yaratmak içindir. Sizlere ilginç bir bilgi sunacak olursak; Eskiden teller bağırsaktan yapılmaktaydı fakat günümüzde özel olarak üretilen naylonlardan yapılıyor… Kanunda diğer telli çalgılara nazaran farklı bir sistem vardır. Özel mandallar sayesinde aynı tel pes ve tiz tonlara çok daha farklı şekilde ulaşabilmektedir. Bu özellik sayesinde diğer telli çalgılardan bir adım önde yer alıyor diyebiliriz.

Nasıl Çalınır?
Kanun, klasik bir biçimde yani; Oturarak ya da bağdaş kurarak çalınan bir enstrümandır. İki elin yüzük parmağına takılan metal mızrap adı verilen alet ile tellere dokunularak çalınır. Sesleri ayarlamak adına mandalları indirmek ya da kaldırmak gerektiğinde bir elle çalma işlemi devam ederken diğer elle de ses ayarı kolayca yapılır. Kanun çalan kişiye Kanuni adı verilmektedir. Türk müziği topluluklarının vazgeçilmez enstrümanlarından olan kanun akordunun bozulmaması ve tel sayısının fazlalığı sayesinde ses ve akord konusunda sıkıntı yaşatmayan ve sabit sesli enstrüman olarak bilinir. Önemli bir bilgi sunacak olursak; Diğer tüm enstrümanların akordu Kanun’a uydurulur.

Kanun Hakkında Genel Bilgiler
17. yy’da bir süre kullanılıp, çalındıktan sonra beklediği ilgiyi göremeyen bu enstrüman, Kanuni Hacı Arif Bey ve eserleri sayesinde beklediği ilgiyi görmeyi başarmıştır ve Arif Bey sayesinde günümüzdeki önemini kazanmıştır. Kanun, 3.5 oktavlık bir ses aralığına ve genişliğine sahiptir bu özelliğiyle de farkını ortaya koymayı başarmıştır… İşçilik konusunda çok fazla sıkıntı yaratan bir enstrüman değildir, herhangi bir marangoz tarafından kolayca hazırlanabilecek bir gövde yapısına sahiptir. İşlenecek ağaç bu noktada büyük önem arz eder. Gövde kısmından sonra tellerin gerilmesi, mandallar ve deri’nin gerilme işlemi ise ustalık ve hüner isteyen bir iştir. Enstrüman’ın sağ tarafında oğlak derisi ile kaplı farklı 4 bölüm mevcuttur. Farklı bölümler ses konusunda enstrümana ayrı bir ahenk ve tını kazandırmaktadır. Tarihi geçmişine bakılacak olursa özellikle saraylarda kullanılan kanun, hanımların da o dönemlerde çalması ve eserlerini sunması sebebiyle estetik bir görüntü kazanmıştır.